Μέσα στην πανδημία η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση κάλεσε και χρηματοδότησε καλλιτέχνες να δημιουργήσουν μια σειρά από εικαστικές δημιουργίες προκειμένου να προσεγγίσουν την επικαιρότητα μέσα από το έργο τους. Μέχρι εδώ καλά. 

Ένα από τα έργα που υποβλήθηκαν και φιλοξενήθηκαν στην πλατφόρμα της Στέγης ήταν και η ταινία μικρού μήκους ΛΑΛΚΑ της Λένας Κιτσοπούλου στην οποία η δημιουργός σκοτώνει με καραμπίνα ελάφι και πουλιά, δείχνει τον τεμαχισμό του ελαφιού κατά τον οποίο η ίδια βγάζει κραυγές που παραπέμπουν σε οργασμική έκσταση. Βλέπουμε πολύ γλαφυρά το ελάφι, ακούμε την καραμπίνα και βλέπουμε ότι σημαδεύει πουλιά ενώ σε επόμενο πλάνο ξεκοιλιάζονται ψάρια. Θα μου πείτε, όταν τα τρώμε είναι καλύτερα; Αυτό ακριβώς δεν συμβαίνει στα ζώα; Πράγματι αλλά έλα που εμείς δεν τα τρώμε και δεν θεωρούμε τέχνη τον σαδιστικό βασανισμό τους.

Επί της καλλιτεχνικής διάστασης του θέματος:

Η δημιουργός γράφει: "Στον οικισμό Λάλκα, σε υψόμετρο 1.400 μ., συνειδητοποιώ πόσο πολύ έχει αδρανήσει η δύναμη του ανθρώπου για την επιβίωση μέσα στο παγκόσμιο, φασιστικό οικονομικό σύστημα, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός και στο οποίο όλοι μας έχουμε υποδουλωθεί, νομίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής μας προοδεύει μαζί με την επιστήμη και την τεχνολογία, ενώ πεθαίνουμε πλέον, όχι από τον Covid-19, αλλά από καρκίνους, εγκεφαλικά, αυτοάνοσα, καταθλίψεις και πίεση. Η επίθεση και ο σκοτωμός, όταν θες να φας, δεν είναι κακιά, είναι μια βία της φύσης με την οποία οφείλουμε να είμαστε συμφιλιωμένοι. Κάποιος που επιλέγει να φάει το καλύτερο κρέας για τον οργανισμό του σίγουρα δεν είναι χειρότερος από τον οικολόγο που έχει ένα σκυλί στο μπαλκόνι του στην Αθήνα. Με το πρότζεκτ αυτό θέλω να μιλήσω για το δικαίωμα του ανθρώπου να αφήνει τον χρόνο να κυλάει χωρίς την έπαρση του να πράττει όλη την ώρα καλοσύνες και σπουδαία έργα. Η ζωή δεν είναι φόβος και πανικός, ούτε ένα μηνιάτικο που χωρίς αυτό πεθαίνεις. Η ζωή είναι αέρας που πρέπει να τον αφήνεις να σε πηγαίνει και όχι να τον υποτιμάς. Το πρότζεκτ αυτό προτείνει να αγαπήσουμε τα ένστικτά μας, να τα γιορτάσουμε, τουλάχιστον να μην τα καταπιέζουμε άλλο στον βωμό μιας δήθεν πολιτισμένης και ανελεύθερης ζωής."

Μας λέει δηλαδή ότι θέλει να δείξει τη μαγεία της επιβίωσης και να στηλιτεύσει τον κακό καπιταλισμό μέσα από τη βία της φύσης. Βέβαια η Λένα Κιτσοπούλου δεν πήρε το κορμάκι της και ό,τι άλλο υπάρχει διαθέσιμο στη φύση να πάει να επιβιώσει από το ελάφι και τα πουλιά προφανώς γιατί αφενός σιγά μην τα έπιανε αφετέρου αν έχεις στοιχειώδη ανθρωπιά όταν βρίσκεσαι με γυμνά χέρια μπροστά σε ένα ελάφι δεν το σκοτώνεις, το θαυμάζεις.

Χρησιμοποίησε για να καταφέρει να επιβιώσει ΚΑΡΑΜΠΙΝΑ, ένα όπλο, δηλαδή το σύμβολο του "κακού" καπιταλισμού και της βιομηχανίας πολέμων που τόσο πολύ δήθεν στηλιτεύει στο έργο της. Αν δεν υπήρχε ο "κακός" καπιταλισμός η καραμπίνα αυτή δεν υπήρχε περίπτωση να βρεθεί στα χέρια της καθώς είναι ένα εργαλείο για να προκαλέσει ΘΑΝΑΤΟ και τίποτα άλλο. Η φύση και η μαγεία της δημιούργησε τον άνθρωπο με λόγο και ενσυναίσθηση για να τον ξεχωρίσει από τα μη ανθρώπινα ζώα και όχι με καραμπίνες. Άρα η Κιτσοπούλου όχι απλά δεν κατέκρινε τον καπιταλισμό αλλά τον αποθέωσε καθώς με μέσα που δεν της δόθηκαν από τη φύση αφαίρεσε σαδιστικά τη ζωή ενός ζώου το οποίο αν πάλευε με τα δικά του φυσικά μέσα σήμερα θα ζούσε. Επιβλήθηκε με άδικο τρόπο σε ένα αδύναμο πλάσμα που δεν αντιμετώπισε με τα χέρια της αλλά με την καραμπίνα της. Η βία της φύσης δεν έχει καραμπίνες. Αν το ένστικτο επιβίωσης της και ο εορτασμός των ενστίκτων την ωθούσε να σκοτώνει παιδιά και να πίνει το αίμα τους θα το γιορτάζαμε ως μορφή τέχνης που "κάτι βαθύ ήθελε να πει" ο δημιουργός; 

Επί της νομικής και ηθικής διάστασης:

Μπορείς να αφαιρείς τη ζωή ενός πλάσματος για να δημιουργήσεις τέχνη; Μπορείς να εξυμνείς τον σαδισμό απέναντι σε ειρηνικά πλάσματα μέσα από το έργο σου; Και νομικά και ηθικά η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Η Κιτσοπούλου μπορεί να δημιουργεί τέχνη όπως νομίζει η ίδια. Όταν όμως διαπράττει λαθροθηρία θα υποστεί τις συνέπειες όπως κάθε άλλος πολίτης. Ήδη η υπόθεση έχει πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης για να διαπιστωθεί αν έχει διαπραχθεί λαθροθηρία. 

Οι ευθύνες της Στέγης:

Το μεγάλο θέμα όμως είναι αυτό: με ποια κριτήρια η Στέγη θεώρησε το "έργο" αυτό ως άξιο προβολής, ως προϊόν τέχνης = πνευματικής καλλιέργειας και το φιλοξένησε στην πλατφόρμα της αποδέχοντας το ως τέτοιο; 
Ποιές είναι οι ηθικές γραμμές ενός από τα μεγαλύτερα κέντρα πολιτισμού στη χώρα μας; Η άσκηση βίας σε ανυπεράπιστα ζώα που έχουν κάθε δικαίωμα να απολαμβάνουν τον πλανήτη όπως και εμείς με ποιά κριτήρια είναι τέχνη και μάλιστα άξια προβολής και χρηματοδότησης; 

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση δεν λογοκρίνεται, κρίνεται όμως. Και σίγουρα έχασε ένα μεγάλο μέρος των υποστηρικτών της και δικαίως φιλοξενώντας την υπαρξιακή αγωνία ενός καλλιτέχνη να υπάρχει μέσα από την πρόκληση ακόμα και όταν αυτή η πρόκληση αφαιρεί ζωή, προσβάλλει ανθρώπους και δεν προάγει τον σεβασμό σε κάθε μορφή ζωής που τα τελευταία χρόνια χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούν να αναδείξουν μέσα από τον πολιτισμό και να κάνουν τα δικαίωματα των ζώων κομμάτι του. Με ποια καλλιτεχνικά κριτήρια επελέγη το έργο; Πώς συνδέεται με τις αξίες της Στέγης και με τον πολιτισμό; Απάντηση δεν υπάρχει...

Αν η Κιτσοπούλου τεμάχιζε τον σκύλο της (δεν συζητάμε καν να το έκανε με ένα ανυπεράσπιστο παιδί) θα ήταν στα δικαστήρια από το πρώτο λεπτό προβολής της ταινίας γιατί για τα ζώα συντροφιάς η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη. Κάποιοι θα φροντίσουμε με όποια νόμιμα μέσα έχουμε να υποστεί τις συνέπειες των πράξεων της καθώς και η αφαίρεση ζωής άγριας πανίδας χωρίς άδεια θηρας υπάγεται σε πλαίσιο και η Κιτσοπούλου κατηγορείται για λαθροθηρία.

Οι συνέπειες όμως του να συνδέεται ένα τέτοιο περιεχόμενο με τον πολιτισμό ανήκουν αποκλειστικά στη Στέγη και είμαστε σίγουροι ότι το κοινό της θα φροντίσει πολύ σύντομα να αναλάβει τις ευθύνες που τις αναλογούν.